قدمت موزهٔ كليساي وانك، البته نه در شكل و وسعت كنوني آن، به صد سال پيش؛ يعني،سال هاي۱۹۰۵ ـ۱۹۰۶ م/ ۱۳۲۳ـ ۱۳۲۴هـ ق باز مي گردد. در اين تاريخ به كوشش و ياري طـاطـاووس هونـانيـان، فـرزنـد هـاروتـون هـونـانـيان، نـويـسنـدهٔ كـتـاب تـاريـخ جـلفـاي اصـفـهـان، اتاق هايي در ضلع شمالي حياط كليساي وانك براي نگهداري و نمايش كتاب ها، نسخه هاي خطي و اشياي تاريخي ساخته شدند. اين اتاق ها تا۱۹۳۰ م به طور هم زمان به منزلهٔ موزه و كتابخانه مورد استفاده قرار مي گرفتند.
کلیسای وانک اصفهان
تاریخچه کلیسای وانک
در زمان شاه عباس اول، سرزمین‌های تبریز تا قفقاز، در اشغال عثمانی‌ها قرار داشت. شاه عباس برای آزادی آن‌ها در سال ۱۶۰۳ میلادی با سپاهیانی بسیار از اصفهان به ایروان حرکت کرد. پس از رسیدن به ایروان، آن سرزمین را فتح کرد و به مدت هفت ماه، آن ناحیه را به اشغال خود درآورد. شاه عباس که علاقه‌ای به درگیری با لشکر دشمن نداشت، از ادامه دادن مسیر منصرف شد و دستور عقب‌نشینی به خاک ایران را صادر کرد.
کلیسای وانک اصفهان
معماری کلیسای وانک
امروزه کلیسای وانک دارای بخش‌های مختلفی از جمله موزه،کتابخانه، چاپخانه و ساختمان‌های اداری است و در ساخت این اثر کهن از مصالح خشت خام (اکثر کلیساهای قدیمی ارامنه با استفاده از سنگ، ساخته شده است) استفاده شده است. این مکان تاریخی در فضایی به وسعت حدود ۴ هزار متر مربع، احداث شده است که با در نظر گرفتن فضای سبز و باغ وانک، کل مجموعه در مساحتی نزدیک به ۹ هزار متر مربع، قرار دارد.
برج ناقوسی رفیع و متشکل از سه طبقه، بر فراز درب ورودی کلیسا تعبیه شده است. در طبقه‌ی دوم، برج ساعتی عظیم قرار دارد که دارای وزنی بالغ بر ۳۰۰ کیلوگرم است. «ماردیروس هوردانانیان» در سال ۱۹۳۱ میلادی برج ناقوس و ساعت را به کلیسا هدیه کرده است که در چهار سمت برج، می‌توان صفحه‌های ساعت را مشاهده کرد. جالب است بدانید که روی درب ورودی، کتیبه‌ای از جنس سنگ مرمر، نصب شده است که روی آن متنی به شرح زیر حکاکی شده است . این برج و ساعت آن را ماردیروس گوورگ هوردانانیان در سال ۱۹۳۱ میلادی به یادبود برادر مرحومش که در سال ۱۹۲۴ میلادی فوت کرده ساخته و هدیه کرده است.
گنبد کوچک و گنبد بزرگ، دو گنبدی است که سازندگان این بنا در ساختمان کلیسا بنا کرده‌اند. جالب است بدانید که گنبدهای این کلیسا، علیرغم اغلب کلیساهای ارامنه که به شکل هندسی مخروط ساخته می‌شود، مشابه گنبد مساجد ایرانی در دوران حکومت صفویان احداث شده است.
در بخش فوقانی درب ورودی، در مسیر بین دیوار غربی و حاشیه‌ی گنبد کوچک کلیسا، برج ناقوس کوچکی که دومین برج ناقوس کلیسا است، در محوطه‌ای به شکل مربع قرار گرفته است.نقاشی‌های انجام شده در بخش‌های مختلف کلیسا، برگرفته از انجیل، کتاب مقدس مسیحیان است
تزئینات زیبا و هنرمندانه‌ای در بخش‌های مختلف کلیسا انجام شده است که از شاخص‌ترین آن‌ها نقاشی‌های انجام شده روی طوق گنبد، داخل گنبد، کل زاویه‌های کلیسا، تمامی دیوارها و طاق نماها است. در اکثر این نقاشی‌ها می‌توان مضامین کتاب مقدس مسیحیان انجیل را مشاهده کرد.
